{"id":22235,"date":"2019-07-08T10:14:51","date_gmt":"2019-07-08T08:14:51","guid":{"rendered":"https:\/\/www.muscle-zone.pl\/blog\/?p=22235"},"modified":"2019-07-08T10:14:51","modified_gmt":"2019-07-08T08:14:51","slug":"wplyw-stresu-na-przebieg-ciazy-i-dziecko","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.muscle-zone.pl\/blog\/wplyw-stresu-na-przebieg-ciazy-i-dziecko\/","title":{"rendered":"Wp\u0142yw stresu na przebieg ci\u0105\u017cy i dziecko."},"content":{"rendered":"

Coraz wi\u0119cej bada\u0144 pokazuje, \u017ce stres przysz\u0142ej matki mo\u017ce mie\u0107 znacz\u0105cy wp\u0142yw nie tylko na przebieg ci\u0105\u017cy i matczyne zdrowie, ale te\u017c, przede wszystkim, mo\u017ce zostawi\u0107 trwa\u0142y epigenetyczny \u015blad na zdrowiu potomka. Fenotyp dziecka matki nara\u017conej na du\u017c\u0105 ilo\u015b\u0107 stresu w przebiegu ci\u0105\u017cy (lub te\u017c nawet ojca przed zap\u0142odnieniem) mo\u017ce cechowa\u0107 si\u0119 nie tylko zwi\u0119kszon\u0105 podatno\u015bci\u0105 na rozw\u00f3j chor\u00f3b zwi\u0105zanych ze stresem i \u201enadwra\u017cliwo\u015bci\u0105 na stres\u201d, ale dodatkowo, przez co najmniej nast\u0119pnych pi\u0119\u0107 pokole\u0144, przekazywa\u0107 potomkom informacj\u0119 epigenetyczn\u0105 zwi\u0105zan\u0105 ze stresuj\u0105cymi wspomnieniami\/wydarzeniami, czyni\u0105c je znacznie bardziej podatnymi na stres.<\/strong><\/p>\n

To mog\u0142o by\u0107 korzystne w innych stuleciach, kiedy trzeba by\u0142o skutecznie i szybko reagowa\u0107 na zagro\u017cenia, jednak niekoniecznie jest dobre w XXI wieku. To, czym jest epigenetyka oraz koncepcja \u201eprogramowania p\u0142odowego\u201d, jak i szereg czynnik\u00f3w maj\u0105cych epigenetyczny wp\u0142yw na nasze dziecko w trakcie \u017cycia prenatalnego, opisywa\u0142am w tym artykule<\/a>. Stres jest kolejnym czynnikiem, kt\u00f3ry zas\u0142u\u017cy\u0142 na osobny artyku\u0142.<\/p>\n

Badania naukowe, zar\u00f3wno na ludziach jak i na zwierz\u0119tach sugeruj\u0105, \u017ce aktywacja reakcji stresogennej i wynikaj\u0105ce z tego zmiany w aktywno\u015bci hormonalnej i zapalnej odgrywaj\u0105 rol\u0119 w etiologii negatywnych skutk\u00f3w stresu prenatalnego.<\/p>\n

Reakcja stresogenna <\/strong><\/h4>\n

Zanim przejdziemy do dalszej cz\u0119\u015bci artyku\u0142u, warto sobie wyja\u015bni\u0107, czym w og\u00f3le jest stres oraz (zanim b\u0119dziemy go demonizowa\u0107) warto wspomnie\u0107 te\u017c o tym, \u017ce nie ka\u017cdy rodzaj odpowiedzi stresowej jest sobie r\u00f3wny w efektach, kt\u00f3re na nas wywiera.<\/p>\n

Stres to odpowied\u017a cia\u0142a<\/a> na ka\u017cdego rodzaju zak\u0142\u00f3cenie, dotyczy to nie tylko emocji i stresu psychologicznego, ale wszystkiego, co aktywuje nadmiernie o\u015b podwzg\u00f3rze-przysadka-nadnercza (PPN).<\/strong> Hans Hugon Selye w 1936 roku zauwa\u017cy\u0142, \u017ce niezale\u017cnie od charakteru stresora(\u00f3w), fizjologiczne reakcje by\u0142y stosunkowo podobne i odbywa\u0142y si\u0119 g\u0142\u00f3wnie za po\u015brednictwem aktywacji wsp\u00f3\u0142czulnego uk\u0142adu nerwowego. Stres mo\u017cna wi\u0119c uzna\u0107 za reakcj\u0119 kompensacyjn\u0105\/adaptacyjn\u0105 organizmu do zak\u0142\u00f3ce\u0144 spowodowanych przez dany czynnik i jest to reakcja fizyczna lub psychologiczna, kt\u00f3ra stanowi wyzwanie dla istniej\u0105cej r\u00f3wnowagi nie dlatego, \u017ce jest fizycznie gro\u017ana, ale ze wzgl\u0119du na spos\u00f3b, w jaki organizm to postrzega. Stres zmusza organizm do podj\u0119cia \u201edecyzji\u201d zaradczych, kt\u00f3re maj\u0105 przywr\u00f3ci\u0107 stan r\u00f3wnowagi.<\/strong><\/p>\n

Warto powiedzie\u0107 o tym, \u017ce aktywacja osi PPN wraz z naturalnie zmieniaj\u0105cymi si\u0119 pulsami w produkcji kortyzolu s\u0105 na og\u00f3\u0142 korzystne i pomagaj\u0105 da\u0107 mo\u017cliwo\u015b\u0107 organizmowi dostosowa\u0107 si\u0119 do stresu w danym momencie - mobilizowa\u0107 i motywowa\u0107 do efektywniejszego dzia\u0142ania, zwi\u0119ksza\u0107 czujno\u015b\u0107, pami\u0119\u0107, koncentracje, dzia\u0142a\u0107 przeciwzapalnie itd., podczas gdy dopiero chroniczna nadmierna aktywacja tej osi wraz z chronicznie podwy\u017cszonymi poziomami kortyzolu staj\u0105 si\u0119 naszym wrogiem na wielu p\u0142aszczyznach zdrowotnych.<\/strong><\/p>\n

Obci\u0105\u017cenie allostatyczne<\/strong><\/h4>\n

Allostaza<\/strong> jest dynamicznym procesem i odnosi si\u0119 do kr\u00f3tkoterminowych dzia\u0142a\u0144, podejmowanych przez organizm za pomoc\u0105 zmian fizjologicznych i\/lub behawioralnych, maj\u0105cych na celu przystosowanie si\u0119 do stresuj\u0105cej sytuacji, czyli do adaptacji organizmu bez nara\u017cania zdrowia. Allostaza uznaje, \u017ce ka\u017cdy punkt r\u00f3wnowagi jest regulowany na bardzo wiele sposob\u00f3w, w celu ustalenia nowego stanu r\u00f3wnowagi. <\/strong>Jednak\u017ce, je\u015bli w odpowiedzi na stres z jakiego\u015b powodu zmiany fizjologiczne s\u0105 nieskuteczne lub dzia\u0142anie stresora(-\u00f3w) s\u0105 zbyt d\u0142ugotrwa\u0142e, proces adaptacji nie zostaje osi\u0105gni\u0119ty, a organizm staje w obliczu obci\u0105\u017cenia allostatycznego.<\/p>\n

Nie sam pojedynczy stresor jest zatem gro\u017any, a tylko jego nasilenie, czas trwania, nieprzewidywalno\u015b\u0107 i co bardzo wa\u017cne - nasze podej\u015bcie do stresu (to w jaki spos\u00f3b go odbieramy) oraz og\u00f3lnie ilo\u015b\u0107 stresor\u00f3w, kt\u00f3re na nas oddzia\u0142uj\u0105 w tym samym czasie.<\/p>\n

Warto powiedzie\u0107, \u017ce sama ci\u0105\u017ca jest zwi\u0105zana z do\u015bwiadczaniem stresu, niepokoju czy wielu zmartwie\u0144 zwi\u0105zanych z now\u0105 sytuacj\u0105 \u017cyciow\u0105, niezale\u017cnie od innych czynnik\u00f3w zewn\u0119trznych, a dodatkowo stan ci\u0105\u017cy promuje szereg zmian fizjologicznych, kt\u00f3re powoduj\u0105 obci\u0105\u017cenie allostatyczne. \u00a0Kobiety nawet przed ci\u0105\u017c\u0105 na og\u00f3\u0142 maj\u0105 wi\u0119ksze obci\u0105\u017cenie allostatyczne ni\u017c m\u0119\u017cczy\u017ani - kiedy poziom kortyzolu jest podwy\u017cszony z powodu X, kobiecy organizm wolniej go usuwa z organizmu i gorzej zapobiega dalszemu uwalnianiu kortyzolu<\/a> ze wzgl\u0119du na to, \u017ce p\u0119tla inhibicji sprz\u0119\u017cenia zwrotnego po osi podwzg\u00f3rze-przysadka-nadnercza dzia\u0142a s\u0142abiej u kobiet.<\/p>\n

W przypadku ci\u0105\u017cy dodatkowo dochodzi do wzrostu st\u0119\u017cenia globuliny wi\u0105\u017c\u0105cej kortykosteroidy (CBG), hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), a tym samym post\u0119puj\u0105cym wzrostem poziomu kortyzolu. Ca\u0142kowity poziom kortyzolu zwi\u0119ksza si\u0119 ju\u017c pod koniec pierwszego trymestru ci\u0105\u017cy i jest a\u017c oko\u0142o trzykrotnie wy\u017cszy w stanie spoczynku ni\u017c warto\u015bci przed ci\u0105\u017c\u0105 i pod koniec ci\u0105\u017cy. Zmiany te powoduj\u0105 stan fizjologicznej hiperkortyzolemii. \u00a0W czasie ci\u0105\u017cy hiperkortyzolizm jest cz\u0119\u015bciowo (do jakiego\u015b poziomu) po\u017c\u0105dany, gdy\u017c wyst\u0119puje na skutek \"zapotrzebowania\" biologicznego p\u0142odu. Dzieje si\u0119 tak, poniewa\u017c podwy\u017cszenie glikokortykosteroid\u00f3w sprzyja tolerancji immunologicznej p\u0142odu. Jednak to, \u017ce sytuacja wygl\u0105da tak, nie oznacza, \u017ce dodatkowe liczne stresory nie zaszkodz\u0105 - podczas ci\u0105\u017cy po prostu organizm ma wy\u017cszy pr\u00f3g co do aktywno\u015bci HPA, ale ma on te\u017c swoj\u0105 bezpieczn\u0105 granic\u0119. W rzeczywisto\u015bci udowodniono nawet, \u017ce odpowied\u017a hormonalna osi HPA i reakcja wsp\u00f3\u0142czulnego uk\u0142adu nerwowego na stresory emocjonalne i fizyczne w ci\u0105\u017cy s\u0105 bardziej os\u0142abione ni\u017c przed ci\u0105\u017c\u0105 - mo\u017cliwe w\u0142a\u015bnie po to, aby dodatkowo nie \"dowala\u0107\" i chroni\u0107 zar\u00f3wno nas jak i nasze dziecko.<\/p>\n\n

Jednak mimo wszystko, faktem jest, i\u017c bardzo \u0142atwo w\u0142a\u015bnie przekroczy\u0107 ten bezpieczny pr\u00f3g tolerancji, gdy\u017c w obecnych czasach nie jeste\u015bmy w stanie unikn\u0105\u0107 lub zlikwidowa\u0107 wielu, je\u017celi nie wi\u0119kszo\u015bci, czynnik\u00f3w stresowych na nas oddzia\u0142uj\u0105cych<\/a> i jest tego coraz wi\u0119cej. Tak jak ju\u017c wy\u017cej wspomnia\u0142am sama ci\u0105\u017ca w sobie jest zwi\u0105zana z do\u015bwiadczaniem stresu, niepokoju czy wielu zmartwie\u0144 zwi\u0105zanych z now\u0105 sytuacj\u0105 \u017cyciow\u0105 niezale\u017cnie od innych czynnik\u00f3w zewn\u0119trznych, a dodatkowo dochodz\u0105 inne stresory dnia codziennego, jak mi\u0119dzy innymi szybkie tempo \u017cycia, kredyty, uczucie braku stabilizacji, du\u017co obowi\u0105zk\u00f3w, zamartwianie si\u0119 prac\u0105, obawy o zdrowie swoje czy os\u00f3b najbli\u017cszych, obawy o przysz\u0142o\u015b\u0107, ha\u0142as, korki uliczne, k\u0142\u00f3tnie i toksyczne relacje z najbli\u017cszymi, a bardzo cz\u0119sto te\u017c niestety z partnerem dziecka (s\u0105 statystyki pokazuj\u0105ce, \u017ce ok 30% przemocy domowej zaczyna si\u0119 w trakcie ci\u0105\u017cy) itd.<\/p>\n

Wp\u0142yw stresu na przebieg ci\u0105\u017cy oraz na dziecko<\/strong><\/h4>\n

Stres prenatalny mo\u017ce waha\u0107 si\u0119 od ekstremalnego\/bardzo ci\u0119\u017ckiego (np. urazy, przemoc domowa, wojna, g\u0142\u00f3d itd.) przez umiarkowany (np. zmiany w wydarzeniach \u017cyciowych) a\u017c do \u0142agodnego (np. codzienne k\u0142opoty i wyzwania). Logicznym si\u0119 wydaj\u0119, \u017ce nie ka\u017cdy z nich b\u0119dzie mia\u0142 negatywny wp\u0142yw na przebieg ci\u0105\u017cy i dziecko.<\/p>\n

Badania naukowe jednak wykazuj\u0105, \u017ce zar\u00f3wno bardzo ekstremalny kr\u00f3tko trwaj\u0105cy stres, jak i chroniczny, ale o ni\u017cszym\/umiarkowanym\/\u0142agodnym nat\u0119\u017ceniu zwi\u0105zany z codziennymi k\u0142opotami czy tzw. \u201estres specyficzny dla ci\u0105\u017cy\u201d dotycz\u0105cy niepokoju o rzeczy bezpo\u015brednio zwi\u0105zane z ci\u0105\u017c\u0105, takie jak obawy dotycz\u0105ce wynik\u00f3w prenatalnych, bada\u0144 przesiewowych, obawy o zdrowie i rozw\u00f3j p\u0142odu oraz niepewno\u015b\u0107 co do zmian \u017cyciowych, kt\u00f3re pojawi\u0105 si\u0119 wraz z macierzy\u0144stwem, maj\u0105 szkodliwy (zar\u00f3wno drog\u0105 bezpo\u015bredni\u0105, jak i po\u015bredni\u0105) wp\u0142yw na przebieg ci\u0105\u017cy<\/a>, jak i na d\u0142ugotrwa\u0142e funkcjonowanie potomka. Zar\u00f3wno mocny stres jak i d\u0142ugotrwa\u0142y, ale umiarkowany zak\u0142\u00f3ca rozw\u00f3j m\u00f3zgu na ka\u017cdym etapie prenatalnym \u2013 jak zwykle wi\u0119c, szczeg\u00f3lnie wra\u017cliwym na obecno\u015b\u0107 stresu okazuje si\u0119 uk\u0142ad nerwowy p\u0142odu, a jego obecno\u015b\u0107 wp\u0142ywa negatywnie na neurobehawioralne, psychologiczne i neurorozwojowe funkcjonowanie dziecka.<\/p>\n

Stres o bardzo ci\u0119\u017ckim nat\u0119\u017ceniu (np. \u015bmier\u0107 bliskiej osoby, wojna, trz\u0119sienie ziemi, rozw\u00f3d itd.) wydaje si\u0119 mie\u0107 sw\u00f3j najwi\u0119kszy negatywny wp\u0142yw na dziecko, gdy pojawi si\u0119 na pocz\u0105tku ci\u0105\u017cy i mo\u017ce spowodowa\u0107:<\/strong><\/p>\n