W niekt\u00f3rych kr\u0119gach do\u015b\u0107 powszechnie unika si\u0119 pewnego sk\u0142adnika od\u017cywczego - fruktozy, kt\u00f3ra rzekomo ma by\u0107 przyczyn\u0105 odk\u0142adania si\u0119 t\u0142uszczu zapasowego (st\u0105d i w konsekwencji - nadmiernej masy cia\u0142a). Co ciekawe, takie prze\u015bwiadczenie nie wzi\u0119\u0142o si\u0119 znik\u0105d, lecz znajduje pewne pod\u0142o\u017ce fizjologiczne i swego czasu by\u0142o popularne nawet w \u015brodowisku naukowym. Czy jednak rzeczywi\u015bcie fruktoza jest realnym problemem?<\/b><\/p>\n
Ju\u017c w 1993 roku niekt\u00f3rzy naukowcy zasugerowali, \u017ce wysokie spo\u017cycie fruktozy mo\u017ce stosunkowo szybko i w istotnym stopniu prowadzi\u0107 do lipogenezy\u00a0de novo<\/i> (pisz\u0105c kolokwialnie - przemiany w\u0119glowodan\u00f3w w t\u0142uszcz). Zwr\u00f3cono bowiem uwag\u0119 na metabolizm tego monosacharydu, kt\u00f3ry omija jeden z\u00a0wa\u017cnych etap\u00f3w glikolizy, wymykaj\u0105c si\u0119 mechanizmom sprz\u0119\u017cenia zwrotnego hamowania substratu (obecne dla glukozy). Obrazuj\u0105c to w ekwilibrystyczny spos\u00f3b - omawiany cukier zwyczajnie zwodzi mechanizmy kontrolne. Stwierdzono r\u00f3wnie\u017c, \u017ce fruktoza stymuluje kluczowe enzymy lipogeniczne, co tym bardziej utwierdza\u0142o w pierwotnej koncepcji. Ponadto, za\u0142o\u017cenie \u201etycia od fruktozy\u201d na sw\u00f3j spos\u00f3b \u201epotwierdza\u0142y\u201d prace obserwacyjne, w kt\u00f3rych notowano, \u017ce wzrost spo\u017cycia napoj\u00f3w s\u0142odzonych (zawieraj\u0105ce niema\u0142\u0105 ilo\u015b\u0107 fruktozy) by\u0142 konsekwentnie zwi\u0105zany z przyrostem masy cia\u0142a.<\/a><\/p>\n Nale\u017cy jednak podkre\u015bli\u0107, \u017ce taki efekt obserwowano w eksperymentach na modelu zwierz\u0119cym i pojedynczych, mocno ograniczonych pracach z udzia\u0142em ludzi, kt\u00f3re nie by\u0142y jednoznaczne. Omawiany pogl\u0105d spotka\u0142 si\u0119 r\u00f3wnie\u017c z krytyk\u0105 wielu naukowc\u00f3w i sceptycznym podej\u015bciem ze wzgl\u0119du na ma\u0142\u0105 ilo\u015b\u0107 dowod\u00f3w. Nie brakowa\u0142o jednak \u015bmia\u0142ych twierdze\u0144, kt\u00f3re nazywa\u0142y fruktoz\u0119 \u201etrucizn\u0105\u201d, sugerowa\u0142y traktowa\u0107 j\u0105 jak alkohol i bezwzgl\u0119dnie zakazywa\u0142y ich spo\u017cycia.<\/p>\n Fundamentaln\u0105 nadinterpretacj\u0105 i b\u0142\u0119dnym rozumowaniem prac z zastosowaniem fruktozy by\u0142 brak odniesienia do bilansu kalorycznego<\/a> i bezpo\u015brednie przeniesienie bada\u0144 na modelu zwierz\u0119cym na cz\u0142owieka. Wiemy bowiem, \u017ce regulacja masy cia\u0142a zale\u017cy od r\u00f3wnowagi energetycznej, a metabolizm fruktozy mo\u017ce by\u0107 zasadniczo r\u00f3\u017cny u cz\u0142owieka (bior\u0105c pod uwag\u0119 chocia\u017cby ewolucj\u0119).<\/p>\n\n W jednym z bada\u0144 interwencyjnych z udzia\u0142em kobiet zbadano wp\u0142yw 50% nadmiaru energii pochodz\u0105cego z fruktozy, sacharozy lub glukozy. Wykazano, \u017ce nawet w tak drastycznych warunkach\u00a0lipogeneza\u00a0de novo<\/i>\u00a0pozosta\u0142a niewielk\u0105 drog\u0105 usuwania fruktozy zar\u00f3wno u szczup\u0142ych, jak i oty\u0142ych ludzi. Podda\u0142o to w w\u0105tpliwo\u015b\u0107 za\u0142o\u017cenie pochodz\u0105ce z bada\u0144 na gryzoniach. Ponadto, w niekt\u00f3rych pracach z XXI wieku notuje si\u0119, \u017ce ca\u0142kowita energia z dodanych cukr\u00f3w (m.in. s\u0142odzone napoje) pozosta\u0142a raczej sta\u0142a lub nawet spad\u0142a w niekt\u00f3rych segmentach populacji w ostatnich latach.\u00a0Wsp\u00f3\u0142czynnik oty\u0142o\u015bci wci\u0105\u017c jednak ro\u015bnie.<\/p>\n Kolejne prace tak\u017ce kwestionowa\u0142y wp\u0142yw spo\u017cycia fruktozy na lipidy w osoczu, lipogenez\u0119\u00a0de novo<\/i>, czy zwi\u0105zek z oty\u0142o\u015bci\u0105. W roku 2012 opublikowano wart\u0105 zacytowania meta-analiz\u0119 bada\u0144 naukowych, do kt\u00f3rej w\u0142\u0105czono trzydzie\u015bci jeden pr\u00f3b izokalorycznych (637 uczestnik\u00f3w) i 10 pr\u00f3b hiperkalorycznych (119 uczestnik\u00f3w). Jak si\u0119 okaza\u0142o - fruktoza nie mia\u0142a og\u00f3lnego wp\u0142ywu na mas\u0119 cia\u0142a w badaniach izokalorycznych. Przy interwencjach hiperkalorycznych notowano wzrost masy cia\u0142a (co jest do\u015b\u0107 logiczne). Jak sugeruj\u0105 autorzy - fruktoza wydaje si\u0119 nie powodowa\u0107 przyrostu masy cia\u0142a<\/a>, gdy zast\u0119puje inne w\u0119glowodany zapewniaj\u0105c identyczn\u0105 poda\u017c kalorii (o ile dieta nie niesie za sob\u0105 nadwy\u017cki energetycznej). Co wi\u0119cej - w badaniach z zastosowaniem diet zapewniaj\u0105cych deficyt kaloryczny (przy bardzo wysokim spo\u017cyciu fruktozy) notowano\u2026 konsekwentny spadek masy cia\u0142a.<\/p>\n Warto tak\u017ce rozgraniczy\u0107 \u017ar\u00f3d\u0142a pochodzenia fruktozy. Cukier, fruktoza w formie rafinowanej, czy syropy glukozowo-fruktozowe to produkty, kt\u00f3re nios\u0105 za sob\u0105 niema\u0142\u0105 dawk\u0119 energii, nie dostarczaj\u0105c przy tym praktycznie \u017cadnych warto\u015bci od\u017cywczych pod postaci\u0105 witamin, sk\u0142adnik\u00f3w mineralnych, b\u0142onnika, NNKT, czy fitozwi\u0105zk\u00f3w. S\u0105 to zwyczajnie puste kalorie. Tymczasem owoce, r\u00f3wnie\u017c b\u0119d\u0105ce niekiedy istotnym \u017ar\u00f3d\u0142em fruktozy, charakteryzuj\u0105 si\u0119 nisk\u0105 g\u0119sto\u015bci\u0105 energetyczn\u0105 i wysok\u0105 \u2013 od\u017cywcz\u0105. Mo\u017cna je zatem uzna\u0107 za produkty warte umieszczenia w swoim codziennym jad\u0142ospisie.<\/p>\n Dochodz\u0105c do swego rodzaju konkluzji - fruktoza nie jest przyczyn\u0105 nadmiernej masy cia\u0142a<\/strong> (cho\u0107 mo\u017ce przyczynia\u0107 si\u0119 do generowania nadwy\u017cki kalorycznej). O ile jednak rafinowane \u017ar\u00f3d\u0142a fruktozy tak czy siak nie nale\u017c\u0105 do warto\u015bciowych produkt\u00f3w \u017cywieniowych (st\u0105d najcz\u0119\u015bciej nie warto z nich korzysta\u0107), o tyle owoce s\u0105 \u015bwietn\u0105 opcj\u0105 w trakcie redukcji t\u0142uszczu zapasowego<\/a>, kt\u00f3r\u0105 zdecydowanie mo\u017cna uzna\u0107 za realnie pomocn\u0105.<\/p>\n