Witamina A to jedna z tych witamin, które odkryto najwcześniej. Już w starożytności znane były skutki jej niedoboru, czyli tzw. „kurza ślepota”. I już wtedy znano skuteczne antidotum na tę dolegliwość, a była nim surowa albo ugotowana wątroba. Dopiero współcześnie, na przełomie XIX i XX wieku, naukowcy wyjaśnili dokładnie jaki jest związek pomiędzy nieprawidłową dietą a rozwojem kurzej ślepoty. Samą witaminę A odkryli amerykańscy badacze w 1913 roku, ale pod obecną nazwą funkcjonuje ona dopiero od lat 20-tych XX wieku. Substancja ta jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, a ponieważ nie może być samodzielnie syntetyzowana przez człowieka, należy dostarczać ją w pożywieniu.
Unikalne cechy witaminy A
Witamina A do pewnego stopnia różni się od innych substancji zaliczanych do witamin. Przede wszystkim nie jest to pojedynczy związek, a grupa kilku różnych związków chemicznych, które zalicza się to retinoidów. Najważniejszych z nich jest retinol. W pożywieniu pochodzenia zwierzęcego, uznawanym za najlepsze źródło witaminy A, występuje palmitynian retinolu, który przekształca się w retinol w jelicie cienkim. O ile większość witamin rozpuszcza się w wodzie, to witamina A należy do substancji, które rozpuszczają się w tłuszczach.
Naturalne źródła witaminy A
Najważniejszym, naturalnym źródłem witaminy A jest tran, wątróbka i inne podroby. To jednak nie jedyny sposób na dostarczenie do organizmu tej ważnej substancji. Zróżnicowana dieta, bogata w marchew, słodkie ziemniaki, jarmuż, szpinak czy dynię dostarcza bowiem β- karoten. Związek ten jest prowitaminą A, czyli w ustroju łatwo przekształca się w witaminę A.
Rola witaminy A w organizmie
Retinol bierze udział w procesie widzenia, dlatego za kluczową rolę witaminy A uznaje się utrzymanie prawidłowego wzroku. Witamina ta wpływa również na stan skóry i błon śluzowych. Jest też zaangażowana w rozwój i funkcjonowanie układu odpornościowego, uczestniczy w różnicowaniu komórek. Przyczynia się także do utrzymania prawidłowego metabolizmu żelaza.
Zapotrzebowanie na witaminę A
Normy zalecanego dziennego spożycia witaminy A najczęściej są wyrażone unikalną jednostką – mikrogramami równoważnika retinolu (z ang. Retinol Activity Equivalents, RAE). Przyjmuje się, że zapotrzebowanie dla dorosłej kobiety wynosi 700 µg RAE/dzień, a dla dorosłego mężczyzny 900 µg RAE/dzień.
Nadmiar witaminy A
Duże ilości witaminy A są toksyczne. Szczególnie niebezpieczne są dla kobiet ciężarnych, ponieważ mogą powodować wady płodu. Do głównych objawów hiperwitaminozy A należą: osłabienie siły mięśni, odwapnienie kości, ociężałość, zaburzenia pracy serca i nerek, niekorzystne zmiany skórne.
Paczka z magazynu UK 