Źródła pokarmowe neurotransmiterów 

Modyfikacje stylu życia, w tym również zmiana nawyków żywieniowych w niektórych chorobach neurologicznych oraz zaburzeniach psychicznych cieszy się coraz większym uznaniem ze strony pracowników służby zdrowia, naukowców, jak i samych pacjentów [1 - 5]. Wyniki ostatnich metaanaliz ujawniły, że osoby chore na depresję mają często obniżone stężenie folianów i witaminy B12 w osoczu krwi w porównaniu z osobami zdrowymi, a ich suplementacja może korzystnie wpływać na skuteczność leczenia lekami antydepresyjnymi hamującymi wychwyt zwrotny serotoniny oraz noradrenaliny [3, 4]. Z kolei rezultaty dotychczas przeprowadzonych randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych wykazały obiecujące wyniki w przypadku stosowania diety ketogennej u pacjentów z padaczką lekooporną [5].

Pomimo wyraźnie rosnącego w ostatnich latach zainteresowania wpływem diety i jej dodatkowej suplementacji na funkcjonowanie centralnego układu nerwowego, wciąż brakuje jednak wystarczających danych na temat źródeł pokarmowych poszczególnych neurotransmiterów [1]. Jak się bowiem okazuje, dobrze poznane neuroprzekaźniki, takie jak: acetylocholina, kwas glutaminowy, kwas γ-aminomasłowy (GABA) czy aminy biogenne – dopamina, serotonina i histamina znajdują się również w niektórych pokarmach odzwierzęcych, owocach, roślinach jadalnych oraz korzeniach. Ponadto aminy biogenne i kwas glutaminowy mogą być produktami licznych procesów mikrobiologicznych, nowych technologii produkcji żywności oraz dobrowolnych dodatków [6].

Źródła pokarmowe neuroprzekaźników

Acetylocholina: bakłażan, gorzka pomarańcza, fasola zwyczajna, naparstnica, jemioła, fasola mung, pokrzywa, groch, rzodkiewka, szpinak, kabaczek, poziomka.

Kwas glutaminowy: kawior, sery, frytki, suszony dorsz, fermentowane nasiona soi, sosy rybne, sosy pieczeniowe, sosy sojowe, sosy ostrygowe, sosy pomidorowe, kawa rozpuszczalna w proszku, mięso, grzyby, dania z makaronem, dania gotowe, gulasze, salami, pikantne przekąski, owoce morza, wodorosty morskie, miso, zupy, szpinak, pomidory.

GABA: fasola adzuki, jęczmień, brokuły, kasza gryczana, kasztany, fasola zwyczajna, jarmuż, łubin, męczennica cielista, jastrzębiec kosmaczek, owies, groch, szkarłatka, ziemniak, ryż, grzyby shiitake, soja, szpinak, dziurawiec zwyczajny, batat, herbata, pomidor, waleriana, pszenica, seler.

Dopamina: bakłażan, awokado, banan, fasola zwyczajna, jabłko, pomarańcza, groch, banan warzywny, szpinak, pomidor, świerzbiec właściwy.

Serotonina: banany, cykoria, kapusta pekińska, ciemne kakao, kawa, ziarna zielonej kawy, cebula szczypiorowa, orzech laskowy, kiwi, sałata, pokrzywa, czarna fasola afrykańska, papryka, marakuja, asymina trójklapowa, pieprz, ananas, banan warzywny, śliwka, granat, ziemniak, szpinak, truskawka, banan, pomidor, świerzbiec właściwy, dziki ryż.

Histamina: sardela, marlin, śledź, sardynka, makreloszowate, makrelowate (np. tuńczyk, makrela, pelamida), piwo, szampan, białe i czerwone wino, mniszek lekarski, pokrzywa, fermentowana kiełbasa, szynka, produkty z suszonego mięsa, ketchup, sery dojrzewające, kiszona kapusta, soja i jej przetwory, jogurt, słodka oraz kwaśna śmietana, mleko świeże, pasteryzowane i UHT.

Wnioski

Żywność pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego jest naturalnym źródłem substancji, które mogą wywierać istotny wpływ na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego człowieka [1]. Do grupy tych związków zalicza się neuroprzekaźniki, takie jak: acetylocholina, kwas glutaminowy, kwas γ-aminomasłowy, dopamina, serotonina czy histamina. Niemniej jednak znaczenie spożycia źródeł pokarmowych neurotransmiterów wymaga dalszych badań, ponieważ nie ma w chwili obecnej istotnych danych na temat ich biodostępności, a także implikacji klinicznych. Stąd też, sposoby postrzegania i oczekiwania wielu pacjentów co do wielkości wpływu określonych pokarmów i/lub suplementów diety na ich kondycję psychofizyczną mogą być dalekie od rzeczywistości.