Berberyna – przeceniony suplement? 

Ostatnimi czasy coraz popularniejszym suplementem staje się berberyna. Przedstawiana bywa jako cudowny środek, pomocny zarówno dla osób z problemami z gospodarką glukozowo-insulinową, jak i bez nich - "prewencyjnie". Dodatkowo, wspomina się o całej gamie innych zalet owej substancji.

Czy takie przeświadczenia są jednak słuszne?

Berberyna to związek wyekstrahowany z różnych roślin stosowanych w tradycyjnej medycynie chińskiej . Swoją popularność zawdzięcza skutecznemu obniżaniu glukozy we krwi i poprawie innych parametrów związanych z ryzykiem chorób cywilizacyjnych. Rzeczywiście, w przypadku osób z cukrzycą typu 2 wydaje się mieć zastosowanie [1]. Ze względu na aktywację AMPK, berberyna jest normoglikemiczna - oznacza to, że obniża poziom cukru we krwi tylko w przypadku gdy jest on podwyższony. Jej zastosowanie jest porównywalne z doustnymi lekami hipoglikemicznymi (np.metforminą) - sugeruje to, że berberyna jest jednym z bardziej skutecznych suplementów obniżających poziom glukozy we krwi [1]. Warto jednak zaznaczyć, że metformina i berberyna mogą potencjalnie wchodzić w interakcje ze sobą i tym samym ograniczać działanie metforminy. Potrzeba więcej dowodów, aby zbadać kliniczne skutki takiej interakcji [2].

Spekuluje się także nad innymi mechanizmami, za pośrednictwem których owy związek działa na gospodarkę glukozowo-insulinową. Wspomina się m.in. o poprawie wrażliwości insulinowej i zwiększonej aktywności transportera glukozy GLUT1 [3,4]. Przedstawione zależności sprawdzano w badaniach interwencyjnych i istnieją pojedyncze prace z udziałem ludzi, gdzie np. zaobserwowano poprawę wrażliwości insulinowej [4-6]. Hipoteza, że berberyna działa niezależnie od AMPK musi ulec dalszym weryfikacjom.

Czy berberyna jest dla wszystkich?

W przeprowadzonych do tej pory eksperymentach poprawa gospodarki węglowodanowej dotyczyła osób z cukrzycą typu 2. Nie wykonano do tej pory badań, w których brałyby udział osoby zdrowe lub też obciążone innymi przypadłościami, takimi jak chociażby insulinooporność. Tymczasem według obiegowych przekonań to właśnie insulinooporność wymieniana jest jako główne wskazanie do przyjmowania berberyny. W świetle dostępnej literatury, tego typu twierdzenia trudno uznać za fakty - mają one raczej charakter spekulacji. W przypadku pacjentów z prawidłową gospodarką glukozowo-insulinową spożywanie berberyny może okazać się potencjalne niebezpieczne i doprowadzać do hipoglikemii. Szczególnie bezużyteczne wydaje się być jej zastosowanie u sportowców redukujących tłuszcz zapasowy. Sam trening to świetny aktywator AMPK. Co więcej, do najważniejszych czynników wpływających na wrażliwość insulinową zalicza się właśnie aktywność fizyczną i niski poziom tkanki tłuszczowej. Dodatek aktywatora AMPK może także być niekorzystny w kontekście budowy masy mięśniowej.

Poprawa nie tylko gospodarki węglowodanowej...

Inną korzyścią stosowania berberyny jest poprawa lipidogramu. Głównym mechanizmem takiego efektu jest aktywacja AMPK, która hamuje zarówno syntezę cholesterolu, jak i triglicerydów [7]. Podawanie jej pacjentom z hipercholesterolemią przez 3 miesiące obniżyło poziom cholesterolu w surowicy o 29% i triglicerydów o 35% [8]. Wydaje się ona mieć także korzystny wpływ na parametry lipidowe u diabetyków, lecz efekt nie był już tak spektakularny [1].

Berberyna zostaje przedstawiana również jako środek działający neuroprotekcyjnie, przeciwdepresyjnie, przeciwnowotworowo i antybakteryjnie. Rzeczywiście, istnieją prace ukazujące owe działania [m.in.9-12]. Niestety wszystkie przeprowadzone były in vitro lub na gryzoniach. Byłoby świetnie gdyby związek ten miał tak szerokie spektrum właściwości, jednak na dzień dzisiejszy brakuje badań z udziałem ludzi, by uznać takie twierdzenia za słuszne dla nas.

Podsumowanie

Mimo stosunkowo skromnego zaplecza badawczego nad tytułową substancją, ma ona dość pozytywną prognozę głównie u osób z upośledzoną tolerancją glukozy. Warto zaznaczyć jednak, iż hurraoptymizm związany z działaniem owego związku wydaje się być przesadzony, gdyż na dzień dzisiejszy nie znajduje on zastosowania w wielu przypadkach. Badania nad berberyną ograniczają się do prac na liniach komórkowych i zwierzętach oraz tylko pojedynczych - z udziałem ludzi. Niestety brakuje twardych dowodów naukowych by wyciągać wnioski populacyjne i formułować ogólne zalecenia. Nie demonizuję tytułowej substancji, lecz przed wprowadzeniem berberyny do suplementacji, należy się mocno zastanowić, a dawki dobierać indywidualnie.

Który suplement z berberyną będzie najlepszy? Sprawdź!