Znaczenie żywienia i stylu życia w łuszczycy 

Łuszczyca jest jedną z najczęściej występujących przewlekłych chorób zapalnych skóry, która może pojawić się w każdym wieku. Wyniki badań epidemiologicznych wykazały, że łuszczyca dotyka około 2 % ogólnej populacji na całym świecie. Uważa się, że uwarunkowania genetyczne oraz czynniki środowiskowe, jak również pochodzenie etniczne odgrywają znaczącą rolę w patogenezie schorzenia.

Czynniki ryzyka łuszczycy można podzielić na dwie grupy, a mianowicie zewnętrzne i wewnętrzne. Do pierwszej grupy faktorów ryzyka należą: stres mechaniczny (radioterapia, promieniowanie UVB, a nawet niewielkie podrażnienie skóry), zanieczyszczenie powietrza, długotrwałe przyjmowanie niektórych leków (np. NLPZ, β-blokerów, interferonów, fibratów, antybiotyków z grupy tetracyklin), wybrane szczepionki (jednakże w bardzo rzadkich sytuacjach), infekcje, palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu oraz nieprawidłowy sposób odżywiania. Z kolei w drugiej grupie znajdują się następujące czynniki ryzyka: syndrom metaboliczny, otyłość, cukrzyca, dyslipidemia (zaburzenia gospodarki lipidowej), nadciśnienie tętnicze krwi oraz stres psychiczny [1, 2].

Wspomniane powyżej różnorodne faktory ryzyka wzajemnie na siebie oddziałują i mogą wpływać na patogenezę łuszczycy bezpośrednio i/lub pośrednio. Wykazano, iż otyłość, dyslipidemia oraz nadciśnienie tętnicze są istotnie powiązane z przebiegiem tej autoimmunizacyjnej choroby skóry, lecz również zależą od wieku pacjenta, prowadzonego trybu życia i ewentualnie współistniejących dolegliwości zdrowotnych. Ostatnie odkrycia naukowe wskazują, że interakcja między adipocytami (komórkami tłuszczowymi) a układem odpornościowym za pośrednictwem różnych mediatorów, takich jak adipokiny (bioaktywne mediatory wydzielane przez tkankę tłuszczową) może wyjaśniać w jaki sposób otyłość przyczynia się do łuszczycy [1 - 4].

Czy modyfikacja stylu życia i redukcja masy ciała wpływa na przebieg łuszczycy?

W sierpniu 2015 roku w czasopiśmie naukowym „International Journal of Obesity” ukazała się systematyczna praca przeglądowa i metaanaliza, uwzględniająca 7 RCTs (randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych) z całościowym udziałem 878 uczestników, której celem była ocena wpływu ubytku masy ciała wynikającego z postępowania niefarmakologicznego i niechirurgicznego na nasilenie łuszczycy [5]. Wyniki niniejszej metaanalizy ujawniły silne dowody na korzyści redukcji masy ciała, uzyskanej na skutek zastosowanej interwencji dietetycznej i treningowej w zmniejszaniu nasilenia tej choroby zapalnej skóry u pacjentów z nadwagą lub otyłością.

Z kolei w ubiegłorocznym systematycznym przeglądzie Cochrane Library stwierdzono, że interwencja żywieniowa (niskokaloryczna dieta) może przyczyniać się do znaczącego zmniejszenia stopnia ciężkości łuszczycy (dowody niskiej jakości) oraz prawdopodobnej poprawy jakości życia i obniżenia wskaźnika masy ciała BMI (dowody umiarkowanej jakości) u otyłych pacjentów w porównaniu ze zwykłą opieką, podczas gdy połączona interwencja dietetyczna z programem ćwiczeń prawdopodobnie skutkuje większą redukcją nasilenia tej choroby autoimmunizacyjnej, a także zmniejszeniem indeksu BMI w porównaniu z samymi informacjami dotyczącymi odchudzania (dowody umiarkowanej jakości) [6].

Dieta bogata w świeże warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, suche nasiona roślin strączkowych, niesolone i niesłodzone orzechy, pestki, nasiona, oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia, olej lniany, ryby zimnowodne (łosoś, śledź, makrela i pstrąg) oraz jednocześnie uboga w tłuszcze nasycone, rafinowane węglowodany i słodzone napoje, powinna być zalecana pacjentom z łuszczycą [7]. Warto zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie spożycie w diecie błonnika pokarmowego, witamin: A, C, E, D, B₁₂, cynku, selenu oraz jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym LCPUFA (EPA i DHA). Choć niewątpliwie ważne jest regularne spożycie tłustych gatunków ryb morskich (2 - 3 razy w tygodniu), które zawierają jako składniki bioaktywne długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 o właściwościach przeciwzapalnych i mogą tym samym wykazywać potencjał terapeutyczny w chorobach zapalnych, to jednak w niedawnej metaanalizie nie znaleziono spójnych dowodów na poparcie stosowania suplementu oleju z ryb w leczeniu łuszczycy [8].

Wnioski

Sposób odżywiania i prowadzony tryb życia wydaje się odgrywać ważną rolę zarówno w patogenezie, jak i przebiegu łuszczycy. Pacjentów z łuszczycą i nadmiernym stopniem otłuszczenia ciała, którzy mają nadzieję na znaczące złagodzenie objawów choroby po wprowadzeniu zmian w dotychczasowym stylu życia, należy zachęcać do redukcji podwyższonej zawartości tkanki tłuszczowej poprzez kontrolę diety i regularne ćwiczenia, dla których istnieją przekonujące dowody na istotne obniżenie stopnia ciężkości schorzenia. Ponadto, należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku celiakii u osób chorujących na łuszczycę ze względu na możliwe współwystępowanie tych dwóch jednostek chorobowych. Na sam koniec warto dodać, iż wyniki ostatniej metaanalizy wskazują także, że terapia poznawczo-behawioralna wydaje się być skutecznym narzędziem w leczeniu łuszczycy, w szczególności pod względem zmniejszenia nasilenia symptomów choroby (w tym obszaru zmian skórnych na ciele). Co więcej, odnotowano, iż efekt niniejszej interwencji psychologicznej jest silniejszy u pacjentów z łuszczycą umiarkowaną lub ciężką [9].