Popularne artykuły

Czym są prebiotyki i czy warto je stosować?
Healthy Lifestyle

Czym są prebiotyki i czy warto je stosować? 

Zbilansowana dieta polega nie tylko na przyjmowaniu posiłków zawierających makroskładniki, jak węglowodany, białka i tłuszcze. Aby zapewnić odpowiednio wysokie wchłanianie składników odżywczych oraz zdrowie, należy zadbać również o utrzymanie prawidłowego składu i zagęszczenia naturalnej flory jelitowej. Służą do tego m.in. prebiotyki. Jak działają te związki i czym różnią się od probiotyków i postbiotyków?


Co to są prebiotyki?

Flora jelitowa człowieka składa się z 17 rodzin, 45 rodzajów i ponad 1500 różnych gatunków mikroorganizmów. Ich liczebność u osób zdrowych szacuje się na 1014 komórek. Układ ilościowy i jakościowych tego ekosystemu (określanego również jako mikrobiota lub mikrobiom) nie jest jednak stały, może ulec zmianie m.in. w wyniku zmiany diety, ale także występowania różnego rodzaju chorób przewodu pokarmowego lub stosowania farmakoterapii. Możemy świadomie wpływać na pozytywne zmiany w zakresie flory jelitowej poprzez dostarczenie do organizmu prebiotyków wraz z pożywieniem.

Pojęcie prebiotyku po raz pierwszy pojawiło się pod koniec XX w., a jego treść była kilkukrotnie aktualizowana. Za najnowszą uważa się definicję zaprezentowaną przez WHO w 2007 r., zgodnie z którą prebiotyki to niezdolne do życia składniki pokarmowe, które wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza w związku z modulacją zespołu mikroorganizmów jelitowych.

Jak działają prebiotyki?

Warto pamiętać, że prebiotyk nie jest żywym organizmem, nie klasyfikuje się go również jako lek. Zazwyczaj będzie stanowił po prostu składnik żywności. Korzyści, które prebiotyki wywierają na organizm człowieka muszą być wymierne oraz możliwe do potwierdzenia badaniami.

Prebiotyki muszą być odpowiednio stabilne. Przede wszystkim powinny być odporne na działanie enzymów trawiennych obecnych w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu docierają do jelita grubego (dokładniej okrężnicy), gdzie są selektywnie fermentowane przez bakterie sacharolityczne, wywołując efekt uznany za prozdrowotny. Nie mogą ulegać modyfikacji lub rozpadowi w wyniku procesów obróbki żywności.

Prebiotyki oddziałują pozytywnie na zdrowie człowieka na jeden lub kilka z poniższych sposobów:

  • stymulują selektywnie wzrost określonych szczepów bakterii wpływających w sposób korzystny na zdrowie;
  • obniżają odczyn pH jelita grubego;
  • wykazują korzystne działanie miejscowe na przewód pokarmowy;
  • zwiększają ekspresję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych;
  • zwiększają masy kałowe;
  • poprawiają funkcjonowanie systemu immunologicznego;
  • zmniejszają wydzielanie szkodliwych enzymów fekalnych oraz azotowych produktów końcowych;
  • zwiększają przyswajalności wapnia;
  • normalizują lipidogram (m.in. poprzez obniżenie frakcji cholesterolu LDL);
  • działają antynowotworowo.

W celu oceny potencjału dobroczynnego działania prebiotyków niekiedy można spotkać się z tzw. indeksem prebiotycznym. Określa on stopień, w jakim związek stymuluje bakterie Bifidobacterium oraz Lactobacillus.

Jakie rodzaje prebiotyków można spotkać w żywności?

Prebiotyki mogą występować naturalnie w produktach żywnościowych (głównie owocach i roślinach). Są też wytwarzane przemysłowo, m.in. poprzez procesy hydrolizy, konwersji katalitycznej oraz otrzymywania oligosacharydów. Wśród wielu rodzajów prebiotyków można wymienić:

  • oligosacharydy sojowe;
  • inulinę;
  • skrobię oporną;
  • frukto-, ksylo- oraz galaktooligosacharydy;
  • laktulozę;
  • laktitol.

Można powiedzieć, że każdy prebiotyk będzie działał podobnie, jak błonnik (nie ulega strawieniu w przewodzie pokarmowym). Nie każdy błonnik będzie jednak jednocześnie prebiotykiem.

Prebiotyki a probiotyki

Prebiotyki nie są jedynym składnikiem żywności, które wspierają jelita w dobie spożywania przetworzonej żywności. Obok nich wyróżnia się też probiotyki, synbiotyki oraz postbiotyki. Poszczególnych grup związków nie należy ze sobą mylić.

Probiotyki to żywe drobnoustroje, do których zalicza się m.in. bakterie kwasu mlekowego, niektóre szczepy drożdży oraz kultury pleśni. Wpływają pozytywnie na czas pasażu jelitowego, poprawiają również odporność organizmu. Prebiotyki stanowią pożywkę dla probiotyków.

Synbiotyki i postbiotyki

Pod pojęciem synbiotyku kryje się „współpraca” probiotyków oraz prebiotyków, która przynosi efekt synergistyczny.

Stosunkowo nowym pojęciem są postbiotyki. W ten sposób określa się substancje produkowane przez probiotyki, które w sposób bezpośredni lub pośredni pozytywnie wpływają na zdrowie. Postbiotykom przypisuje się działanie hamujące stan zapalny, niwelujące efekt oddziaływania patogenów oraz stymulacyjne względem układu odpornościowego. Ze względu na ścisły związek jaki występuje między probiotykami oraz postbiotykami często trudno ocenić w sposób jednoznaczny, gdzie kończy się działanie jednego związku, a zaczyna drugiego.

Podsumowanie

Przyjmowanie prebiotyków jest niezbędne, aby utrzymać delikatny balans i zapewnić stabilny skład mikroflory. Dlatego tak ważne jest spożywanie żywności nieprzetworzonej, a w razie konieczności uzupełnianie diety suplementami.

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Wymagane pola są zaznaczone *