Niedoczynność tarczycy jest obecnie bardzo powszechnym schorzeniem. To ono skutecznie utrudnia nam odchudzanie, zabiera energię i wpływa na szereg innych problemów zdrowotnych. Standardowym postępowaniem po zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy jest podawanie leków hormonalnych. Jednak czy to jedyne wyjście? Często okazuje się, że uzupełnienie niedoborów pokarmowych i dieta potrafią zdziałać naprawdę wiele. Dlatego, dziś o tym, jak zmienić swoje żywienie przy niedoczynności tarczycy.
Czym jest niedoczynność tarczycy?
Tarczyca jest gruczołem endokrynnym w kształcie motyla, który znajduje się na środku szyi. Organ ten spełnia wiele istotnych funkcji, a przede wszystkim reguluje tempo metabolizmu.
Nasza tarczyca produkuje różne hormony – m.in. T4 (tyroksynę) oraz T3 (trójjodotyroninę). Aby wszystko sprawnie działało, T4 musi ulec konwersji do T3 i to ono głównie spełnia swoje funkcje w organizmie. Każda komórka naszego ciała posiada receptory na T3, dlatego tak ważne jest, aby była odpowiednia ilość tego hormonu. T4 i T3 są odpowiedzialne za zwiększenie tempa metabolizmu oraz wpływają na nasz poziom energii i motywacji.
Niedoczynność tarczycy pojawia się w momencie, gdy jest produkowane zbyt mało T4 i T3. Pojawiają się wtedy takie objawy jak:
- Problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
- Niski poziom energii, ciągłe zmęczenie,
- Nadmierne wypadanie włosów,
- Zaparcia, obniżona perystaltyka układu pokarmowego,
- Zaburzenia metaboliczne, często podwyższony cholsterol,
- Depresja, brak motywacji,
- Problemy z pamięcią i koncentracją.
Rola Hashimoto w niedoczynności tarczycy
Bardzo częstą przyczyną niedoczynności jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto. Głównymi autoantygenami w przebiegu Hashimoto są: peroksydaza tarczycowa (TPO) i tyreoglobulina (TG). Przyjmuje się, że przeciwciała a-TPO są najlepszym wskaźnikiem procesów autoimmunologicznych toczących się w tarczycy. Są one stwierdzane w surowicy u około 80% chorych na Hashimoto.
Przeciwciała a-TG są rzadziej stwierdzane w chorobie Hashimoto. Co ciekawe, przeciwciała a-TG można również zaobserwować u osób zdrowych!
Nasz organizm, produkując nadmierne ilości anty-TPO, anty-TG sprawia, że tkanki tarczycy są atakowane i staje się ona coraz mniejsza oraz wytwarza coraz mniej hormonów. Na początku, w pierwszej fazie choroby mogą występować objawy zarówno nadczynności, jak i niedoczynności. W miarę upływu czasu, tarczyca ulega zmniejszeniu i dochodzi do pierwotnej niedoczynności.
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Tarczyca jest bardzo delikatnym organem, który dość szybko reaguje na różnego rodzaju czynniki zewnętrzne. Oprócz zapalenia tarczycy Hashimoto, do niedoczynności tarczycy przyczynia się:
- Dieta zbyt niskokaloryczna - pogarsza się wtedy kowersja T4 do T3,
- Niedobory pokarmowe – w szczególności witaminy D3, żelaza, witamin z gr B, selenu, cynku,
- Przewlekły stres,
- Zaburzenia na tle hormonalnym – często tutaj problemem jest dominacja estrogenowa, hiperprolaktynemia, zbyt niski poziom progesteronu, problemy z gospodarką cukrową,
- Problemy z jelitami - konwersja T4 w T3 zachodzi głównie w wątrobie i jelitach,
- Dieta kiepskiej jakości, pełna przetworzonej żywności i fast-foodów – prowadzi do niedoborów pokarmowych i może nasilać stany zapalne w organizmie,
- Problemy z podwzgórzem - sprawiają, że neuroprzekaźniki nie pracują prawidłowo i w takich przypadkach TSH będzie niskie, mimo objawów niedoczynności.
- Nietolerancje pokarmowe – ciągłe jedzenie produktów, które nam szkodzą, przyczynia się do pogarszania stanu jelit, a co za tym idzie – również i tarczycy.
- Toksyny środowiskowe – tarczyca jest bardzo wrażliwa np. na fluor, który blokuje wychwyt jodu niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy,
- Alkohol – regularne picie alkoholu zmniejsza się zdolność wątroby do konwersji T4 w T3,
- Hormony, przyjmowane z zewnątrz (tabletki antykoncepcyjne, HTZ) – sztuczne estrogeny powodują wzrost TBG, czyli białka wiążącego T4, przez co zmniejsza się ilość wolnych hormonów tarczycy.
Te wszystkie czynniki bardzo wpływają na osłabienie pracy tarczycy, a także upośledzają układ odpornościowy, co może przyczynić się do rozwinięcia autoimmunologii. Dlatego, gdy dochodzi do niedoczynności, bardzo ważne jest znalezienie przyczyny, aby podjąć prawidłowe kroki, które poprawią funkcjonowanie całego organizmu i wesprą pracę tarczycy.
Jak zdiagnozować niedoczynność tarczycy?
Dość często leczenie hormonalne jest dobierane na podstawie samego poziomu TSH. Warto pamiętać, że nie jest to wystarczająca informacja o tym, jaka dawka hormonu jest potrzebna. TSH nie jest hormonem tarczycy lecz przysadki mózgowej i jest odpowiedzialne za pobudzanie tarczycy do wytwarzania hormonów tarczycy – T3 i T4.
Dlatego, aby prawidłowo zdiagnozować, czy mamy problem z tarczycą, warto wykonać następujące badania:
- TSH, fT3, fT4,
- Anty-TPO, Anty-TG,
- USG tarczycy,
- Często może być też pomocne wykonanie badania rT3 - (reverse T3) – jest to nieaktywna forma T3, która nie może zostać wykorzystana przez komórki. Zwiększenie rT3 w organizmie prowadzi do zablokowania receptorów tarczycy, a następnie do niedoczynności, której nie wykryje się za pomocą badania TSH.
Dodatkowo warto również na początek wykonać podstawowe badania: morfologię z rozmazem, poziom kwasu foliowego, witaminy B12 oraz żelazo i ferrytynę. Pozwoli to wykryć ewentualne niedobory.
Jak dobrać odpowiednią dietę w niedoczynności tarczycy?
Na początek chcę podkreślić, że nie ma jednej słusznej diety, która sprawdzi się u każdego z niedoczynnością tarczycy. Często trzeba trochę poeksperymentować i pobłądzić, żeby trafić na styl odżywiania, który jest do nas w 100% dopasowany. Aby ułatwić ten proces, oto kilka najważniejszych zasad, jakimi warto się kierować przy zmianach w jadłospisie.
- Oprzyj się na żywności jak najmniej przetworzonej i wyrzuć ze swojej diety produkty z mnóstwem konserwantów i sztucznych dodatków oraz fast-foody. Jedz prawdziwe jedzenie - dobrej jakości, białko, warzywa, owoce. Z węglowodanów staraj się wybierać te złożone o niskim indeksie glikemicznym.
- Będąc w sklepie omijaj produkty z dodatkowym cukrem, tłuszczami trans, rafinowanymi olejami roślinnymi, produkty light, fit (zawierają mnóstwo chemii).
- Na początek pozbądź się zupełnie cukru ze swojej diety – taki swoisty detoks cukrowy, poprawia pracę gospodarki cukrowej, zmniejsza stany zapalne, a także nasze kubki smakowe się resetują i zaczynamy odczuwać prawdziwy smak potraw. Oczywiście po pewnym czasie można wrócić do niewielkich ilości słodkiego, ale wtedy zamieńmy cukier biały np. na stevię, miód czy ksylitol.
- Podstawą na talerzu powinny być warzywa – zawierają mnóstwo antyoksydantów, witamin i minerałów. Są więc niezbędne, aby odżywić nasz organizm i przywrócić równowagę w funkcjonowaniu tarczycy. Zadbaj o to, aby na początek zawsze towarzyszyła Ci szklanka warzyw do każdego posiłku. Rozkoszuj się również owocami, jednak ich ilość, trzeba dobrać indywidualnie.
- Wprowadź tłuszcz do diety! – tłuszcze są nam niezbędne do funkcjonowania. Wyeliminuj rafinowane tłuszcze roślinne, a wprowadź te dobre. Do smażenia świetnie sprawdzi się olej kokosowy, masło (lub masło ghee), smalec. Na zimno, do sałatek idealne będą nierafinowane tłuszcze roślinne – oliwa z oliwek, olej z awokado, z ogórecznika, lniany.
- Nawadniaj się! – odpowiednia ilość wody jest niezbędna do prawidłowego trawienia oraz funkcjonowania. Dlatego warto pamiętać o regularnym piciu czystej wody mineralnej. Zrezygnuj także ze sklepowych soków, napojów gazowanych – to źródło zbędnego cukru.
- Obserwuj reakcje swojego organizmu – w obecnych czasach, często mogą nam towarzyszyć nietolerancje pokarmowe na teoretycznie nieszkodliwe produkty. Dlatego warto prowadzić dzienniczek żywieniowy, który pomoże w określeniu, po jakich produktach czujemy się źle. Często już samo odstawienie glutenu (lub tylko pszenicy), albo nabiału samopoczucie i wyniki badań zdecydowanie się poprawiają.
- Wyrzuć produkty sojowe – soja może utrudniać wychwyt jodu przez tarczycę, dlatego warto spróbować z niej zrezygnować.
Oprócz diety, warto także zdiagnozować, czy są niedobory pokarmowe i je uzupełnić, poprawić stan jelit, zmniejszyć ekspozycję na toksyny środowiskowe oraz zająć się redukcją stresu i pracą nad emocjami. To wszystko razem pozwala zapanować nad niedoczynnością i zdecydowanie poprawić stan zdrowia.
Źródła:
Wentz I., The Hidden Causes and Cures for Hashimoto’s and Thyroiditis, 2016
Kharrazian D., Why Do I Still Have Thyroid Symptoms when My Lab Tests Are Normal: a Revolutionary Breakthrough in Understanding Hashimoto’s Disease and Hypothyroidism, 2010
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC555850/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6479377
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4911848/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16020927
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3433956/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285561/
Powiązane artykuły
Ciekawostki
Cynk a odporność – jakie są zależności?
Cynk największą popularność zyskuje jesienią. Jest to w pełni uzasadnione, ponieważ cynk pełni krytyczną funkcję w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jego…
Kurkumina a choroby nowotworowe – jakie są zależności?
Wizytówką kurkuminy jest jej działanie przeciwzapalne, które naukowcy bardzo szeroko opisują w publikacjach naukowych. Przewlekłe stany zapalne uznawane są za…
Magnez w sporcie – jakie są korzyści?
Im większa aktywność fizyczna, tym większe zapotrzebowanie na magnez. Jeśli chcesz zapewnić swojemu ciału optymalne warunki do uzyskiwania progresu sportowego,…
Koenzym Q10 a serce – jakie są zależności?
Serce nieustannie tłoczy krew, która zaopatruje wszystkie nasze tkanki w substancje odżywcze. Co będzie, gdy osłabi swoją pracę? Skutki są…
Maksymalna pompa mięśniowa
Właśnie rozpoczynasz przygodę z treningiem na siłowni, czy może jesteś doświadczonym zawodnikiem szukającym sposobów na optymalizację swojego treningu? Bez względu…
Posiłek potreningowy – najważniejszy w ciągu dnia?
W świecie fitness upowszechniło się takie przekonanie, które głosi, iż posiłek potreningowy jest najważniejszym posiłkiem jedzonym w ciągu całego dnia….
Strength & Conditioning – co to w ogóle jest?
Strength & Conditioning, czyli w wolnym tłumaczeniu siła i kondycjonowanie – co to w ogóle jest za dziedzina nauki i…
Długotrwały trening aerobowy a poziom testosteronu u mężczyzn
Jednym z fizjologicznych systemów organizmu, który jest niezwykle wrażliwy na stres związany z wykonywanymi systematycznie ćwiczeniami fizycznymi jest układ hormonalny….