Wpływ czosnku na zdrowie kardiometaboliczne 

Nie ulega wątpliwości, że regularne włączanie do diety warzyw cebulowych, takich jak choćby czosnek, cebula, szczypiorek czy por wiąże się z wieloma korzyściami zdrowotnymi dla człowieka [1]. Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań wykazały, że wysoka częstotliwość konsumpcji warzyw cebulowych odgrywa ważną rolę w prewencji chorób nowotworowych (m.in.: raka żołądka, przełyku, krtani, jelita grubego oraz prostaty) i kardiometabolicznych, zwłaszcza cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego oraz miażdżycy naczyń krwionośnych. Uważa się, że w szczególności czosnek powinien być zalecany jako długoterminowy, kluczowy składnik zdrowej diety dla pacjentów z dyslipidemią, cukrzycą i/lub nadciśnieniem tętniczym.

Właściwości prozdrowotne czosnku i jego przetworów

Jak się bowiem okazuje, dowody pochodzące z interwencyjnych badań klinicznych sugerują, że regularne spożywanie czosnku przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, polepszenia profilu lipidowego krwi oraz poprawy parametrów gospodarki węglowodanowej, szczególnie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, dyslipidemią i cukrzycą [1 - 4]. Ponadto badania kliniczne dowiodły, że konsumpcja czosnku prowadzi do znacznego zmniejszenia liczby, czasu trwania i nasilenia infekcji górnych dróg oddechowych [3]. Czosnek wykazuje działanie immunomodulujące, mianowicie zwiększa aktywność makrofagów i komórek NK (ang. Natural Killers – NK) oraz stymuluje produkcję limfocytów T i B, jak również zmniejsza stężenie markerów stanu zapalnego, w tym białka C-reaktywnego i TNF-α (ang. tumor necrosis factor α – czynnik martwicy nowotworów typu alfa) we krwi.

Wpływ czosnku na parametry gospodarki węglowodanowej i lipidogramu krwi

Rezultaty kilku przeprowadzonych w ostatnich latach metaanaliz ujawniły, że zarówno czosnek, jak i preparaty czosnkowe mogą powodować umiarkowane obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein frakcji LDL w surowicy krwi, zwłaszcza jeśli są one przyjmowane przez okres co najmniej dwóch miesięcy przez pacjentów z nieznacznie podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego  (> 200 mg/dl lub > 5,5 mmol/l) [1 – 4]. Korzystne zmiany w profilu lipidowym krwi odnotowano również u pacjentów z cukrzycą, u których włączenie do diety czosnku przyczyniło się do zmniejszenia stężeń: cholesterolu całkowitego (- 16,87 mg/dl), lipoprotein o małej gęstości LDL (- 9,65 mg/dl)  i triglicerydów (- 12,44 mg/dl) oraz zwiększenia poziomu lipoprotein o dużej gęstości HDL (3,19 mg/dl) [4]. Na domiar tego, długotrwała konsumpcja czosnku w diecie diabetyków spowodowała obniżenie stężenia glukozy na czczo (- 10,9 mg/dl) oraz wartości hemoglobiny glikowanej (- 0,6 mg/dl).

Czy długotrwałe spożycie czosnku jest bezpieczne dla zdrowia?

Warto podkreślić, że skutki uboczne stosowania czosnku i preparatów czosnkowych były w zasadzie minimalne. Jedna trzecia uczestników badań włączonych do wspomnianych powyżej metaanaliz skarżyła się na charakterystyczny i nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, natomiast 7 % odczuwało łagodne objawy żołądkowo-jelitowe [2, 3]. Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego u niektórych osób wynikają z faktu, że czosnek jest prebiotykiem, zawierającym fruktany i oligosacharydy, które selektywnie stymulują rozwój pożądanej flory bakteryjnej człowieka, jednakże należą także do grupy FODMAP, czyli krótkołańcuchowych węglowodanów charakteryzujących się ograniczoną lub wręcz marginalną absorpcją w jelicie cienkim, natomiast intensywną fermentacją bakteryjną do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Wnioski

W świetle aktualnie dostępnych dowodów naukowych uważa się, że regularne włączanie do diety czosnku i innych warzyw cebulowych może korzystnie wpływać na zdrowie kardiometaboliczne człowieka [1 – 4]. Po pierwsze, istnieją spójne dowody na to, że czosnek i preparaty czosnkowe mogą obniżać ciśnienie tętnicze krwi u osób ze zdiagnozowanym nadciśnieniem tętniczym. Po drugie, istnieją silne dowody, że czosnek moduluje stężenie cholesterolu całkowitego we krwi, zwłaszcza gdy jest on nieznacznie podwyższony. Po trzecie, czosnek wykazuje kilka właściwości wzmacniających odporność organizmu, które bezpośrednio i pośrednio pozytywnie wpływają na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Warto tym samym codziennie spożywać czosnek zarówno w postaci surowej (1 – 2 duże, drobno posiekane lub rozgniecione ząbki), jak i ewentualnie wysokiej jakości preparatu czosnkowego. Należy pamiętać, że komercyjny preparat powinien zawierać dzienną dawkę równą 6 – 10 mg alliiny, która odpowiada 3 –5 mg allicyny, zazwyczaj zawartej w jednym lub dwóch ząbkach czosnku.