Popularne artykuły

Jak mózg i mięśnie reagują na kreatynę cz.2
Healthy Lifestyle

Jak mózg i mięśnie reagują na kreatynę cz.2 

Poprzednia część artykułu wskazywała na podstawowe znaczenie biologiczne, genezę stosowania i przemiany biochemiczne kreatyny w organizmie człowieka. Przykładem bogatej funkcjonalności tego związku było opisanie wpływu jego niedoborów na mózg. Jakie jeszcze znaczenie ma suplementacja kreatyną i czy jest korzystna tylko dla mięśni?

Niedokrwienie i niedotlenienie

Kiedy do mózgu nie dociera wystarczająca ilość krwi mówimy o udarze niedokrwiennym. Udar niedokrwienny jest równoznaczny z upośledzonym transportem tlenu do mózgu. Druga postać udaru dotyczy rozlewu krwi. Wylew może być zlokalizowany  bezpośrednio w mózgu lub w przestrzeniach znajdujących się z mózgiem w bliskim położeniu. Niedokrwienie występuje częściej niż wylew i może być wywołane m.in. miażdżycą, zawałem serca, zakrzepami, nieprawidłową budową serca lub migotaniem przedsionków.

Okazuje się, że kreatyna może mieć zastosowanie w przypadku udaru niedokrwiennego, chociaż raczej w formie profilaktyki niż leczenia. Wykazuje ona właściwości ochronne dla komórek nerwowych nawet w czasie wystąpienia udaru 14,103,111 i może z powodzeniem ograniczać wielkość szkód występujących na skutek braku dopływu krwi 104. Suplementacja jednak powinna dotyczyć przede wszystkim okresu przed wystąpieniem udaru.

Z drugiej strony niedobór tlenu docierającego do mózgu nie jest spotykany wyłącznie podczas udaru niedokrwiennego. Zjawisko występuje w naturalnych okolicznościach, np. podczas znacznych zmian ciśnienia atmosferycznego i objawia się m.in. zaburzeniami uwagi, koncentracji, mowy, zawrotami głowy, poczuciem splątania. Takie sytuacje mogą dotyczyć osób uprawiających wspinaczkę wysokogórską 142,145.

Istnieje badanie, w którym sprawdzano czy w przypadku niedotlenienia ma zastosowanie suplementacja kreatyną. Według nich spożywanie 20 gramów kreatyny przez tydzień jest w stanie przygotować organizm na warunki niedoboru tlenowego, umożliwiając również znacznie lepszą pracę mózgu, niż w przypadku braku suplementacji94

Zanik mięśni a suplementacja

Skoro kreatyna jest świetnym suplementem dla osób pragnących budować masę mięśniową, to czy osoby nie trenujące zaobserwują jakieś efekty jej stosowania?

Według danych suplementacja kreatyną jest dobrym rozwiązaniem w przypadku utraty tkanki mięśniowej, na przykład w wyniku przyjmowania statyn lub występowania chorób genetycznych.

Statyny są podawane w dużych dawkach osobom z chorobami sercowo-naczyniowymi w celu zbicia cholesterolu we krwi i poprawy jego frakcji. Są to substancje tanie, w dużej mierze bezpieczne i skuteczne, w przeciwieństwie do innych preparatów mających wykazywać korzystne właściwości w leczeniu zaburzeń lipidowych we krwi 70-75.

Niestety długotrwała terapia statynami może uszkadzać mięśnie (miopatia statynowa), powodując ból, skurcze, a nawet zwiększać ryzyko zgonu u osób po przebytym zawale lub z chorobą niedokrwienną serca 58 - 62,65,66. Suplementacja kreatyny zapobiega uszkodzeniom mięśni związanym z przyjmowaniem statyn 63,64, a co ciekawe, jej endogenna synteza to ryzyko zwiększa 67- 69.

Podawanie kreatyny znajduje swoje zastosowanie również wśród osób starszych. W wyniku starzenia dochodzi do degradacji struktur mięśniowych, co zmniejsza siłę i masę mięśni, utrudnia codzienne funkcjonowanie, zwiększa ryzyko niebezpiecznych upadków, wpływa na pogorszenie nastroju 76,77. Suplementowanie kreatyny pomaga w utrzymaniu sprawności fizycznej przez osoby starsze, za pomocą wyżej opisanych mechanizmów78-83. Ponadto właściwa suplementacja pomaga leczyć dystrofie mięśniowe 84-92.

Unikanie mięsa

Chociaż diety roślinne mają wiele dobrych cech, takich jak np. ogromny potencjał antyoksydacyjny, to są ubogie w kreatynę. Źródłem aminokwasu są wyłącznie produkty pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza ich tkanka mięśniowa 6-9.

W przypadku osób spożywających mleko, jaja, sery i nabiał, problem nie jest tak widoczny jak u ścisłych wegan, ale pogłębia się podczas wzmożonej pracy fizycznej lub umysłowej 57.

W wyniku niedoborów kreatyny organizm wzmaga syntezę endogenną, co z kolei prowadzi do stresu metabolicznego. Pomimo tych procesów ilość kreatyny wciąż jest zbyt niska w mięśniach i krwi osób na dietach roślinnych 41-45.

Prawdopodobnie organizm stosuje mechanizm oszczędzania kreatyny na rzecz mózgu. Co ciekawe zauważono, że w wyniku jej niedoborów, poziomy w mózgu nie podlegają patologicznym zmianom 46.

Poza tym weganie i wegetarianie dostarczają niewiele witaminy B12, prowadząc do powstawania niedoborów pokarmowych, a w konsekwencji pogłębienia niedoboru kreatyny 47-49.

O zwiększonym zapotrzebowaniu na kreatynę przez osoby na dietach roślinnych świadczy fakt, że podawanie jej wiąże się z szybszą odbudową tego związku w ich mięśniach, większym efektem ergogenicznym i wzrostem wydolności umysłowej, niż u osób jedzących produkty zwierzęce. Weganie i wegetarianie powinni przyjmować około 1 gram kreatyny dziennie 42-57 .

Nie tylko dla sportowców

Chociaż przyjmowanie kreatyny przynosi korzyść dla mięśni podczas ich intensywnej pracy, to pozostałe jej funkcje mogą być wykorzystywane do co najmniej kilkunastu innych celów.

Wzrost stężenia fosfokreatyny w ustroju wywiera efekt terapeutyczny wśród osób chorujących na zaniki mięśni, obciążonych ryzykiem miopatii statynowej, chorujących na zaburzenia psychiczne lub będących w grupie ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu.

Kreatyna powinna stanowić profilaktyczne uzupełnienie diety dla osób unikających spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego, osób starszych, alpinistów, osób wykonujących zawodowo ciężką pracę fizyczną lub umysłową, a także cierpiących na zaburzenia snu.

Przyjmowanie suplementów kreatyny zostało uznane za bezpieczne, nawet w dawce 20 gramów na dobę. Nie dotyczy to jednak osób chorujących na niewydolność nerek, u których suplementacja zwiększa ryzyko uszkodzeń i powikłań 51,146-48.

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Wymagane pola są zaznaczone *