NAC – suplement wielozadaniowy? 

NAC, czyli właściwie N-acetylocysteina lub N-acetylo-L-cysteina, znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości mukolitycznych. Jest pochodną aminokwasu – L-cysteiny. Szeroko stosuje się go w leczeniu schorzeń dolnych dróg oddechowych, jak np. astma oskrzelowa czy zapalenie oskrzeli (ostre i przewlekłe). Mechanizm działania NAC polega na rozrywaniu mostków dwusiarczkowych mukoprotein występujących w śluzie dróg oddechowych.

Proces ten pozwala na ich fragmentację, a w efekcie powstanie związków bardziej hydrofilnych, których eliminacja z drzewa oskrzelowego jest znacznie łatwiejsza. Rzęski oskrzelowe także dostają „kopa” dzięki NAC - są pobudzane, a wydzielina oskrzelowa eliminowana jest sprawniej.

NAC na stałe u pacjentów z POChP?

Ciekawe wnioski przyniosło badanie prowadzone z udziałem ratowników pracujących przy awarii reaktora w Czarnobylu. Reprezentowali oni objawy charakterystyczne dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Grupę otrzymującą NAC (w dawce całkiem niewielkiej – 600mg/d) przez okres roku dotykało znacznie mniej zaostrzeń, a ich nasilenie było mniejsze, w porównaniu z ratownikami nie otrzymującymi związku cysteiny. Liczba makrofagów, które w swojej strukturze zawierały pył radioaktywny również spadała znacząco szybciej w grupie stosującej NAC co najpewniej wiązało się z szybszą eliminacją pyłu z dróg oddechowych.

W literaturze podkreśla się zasadność stosowania dawek na poziomie 600mg/d w stałej suplementacji u pacjentów cierpiących na POChP również ze względu na to, że stres oksydacyjny to najpewniej jeden z kluczowych elementów patogenezy tego schorzenia.

• SUPPLIFE NAC 500mg 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY NAC Liver Protection 250 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY NAC+ 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Muchomor sromotnikowy i paracetamol – NAC ratuje wątrobę

NAC po biotransformacji jest dawcą cysteiny, która to pośrednio zapewnia zwiększoną syntezę m.in. glutationu w wątrobie. Co ma to wspólnego z zatruciem paracetamolem? Otóż właśnie wyczerpanie rezerw glutationu jest jednym z głównych powodów martwicy hepatocytów. Dodatkowo NAC ogranicza aktywność rodziny enzymów cytochromy P450 co w efekcie prowadzi do zmniejszenia ilości powstających toksycznych metabolitów paracetamolu.

O ile stosowanie N-acetylocysteiny w zatruciu paracetamolem pewnie dla większości nie jest nowością o tyle jego podawanie po zatruciu „szatanem” już chyba może zaskoczyć. Ponadprzeciętnie silnie antyoksydacyjny wpływ NAC prowadzi do ograniczenia toksycznego wpływu alfa-amanityny pochodzącej z muchomora sromotnikowego, ograniczając uszkodzenia wątroby, jednocześnie usprawnia także możliwości detoksyfikacyjne narządu.

Zatrucia metalami ciężkimi – ciężki orzech do zgryzienia? Nie dla NAC!

NAC to taka sprytna substancja, że jest w stanie tworzyć kompleksy z metalami ciężkimi. Najczęściej stosuje się go w leczeniu zatruć związkami rtęci, ołowiu i złota, zmniejsza także reaktywność i zapobiega mutagennemu (gł. względem DNA) wpływowi narażenia na chrom VI (redukuje go do chromu IV). Co ciekawe  - podobnego wpływu protekcyjnego należy się spodziewać u palaczy tytoniu!

To oczywiście nie wszystko. Prócz powyższych zastosowań obserwuje się spadek ryzyka wystąpienia obrzęku mózgu u pacjentów z niewydolną wątrobą stosujących N-acetylocysteinę, a także poprawę wyrzutu sercowego, zmniejszenie częstości występowania niewydolności nerek i ciężkich zaburzeń ze strony układu sercowo-naczyniowego. Dodatkowo stosowania NAC najprawdopodobniej zmniejsza ryzyko raka wątroby, a włączenie terapii z jego udziałem poprawia rokowania w czasie leczenia nowotworu.

U sportowców zaznacza się, że suplementacja NAC może wspomagać wydolność (meta analiza i przegląd z 2017), jednak kolejna praca przynosi wnioski, ze najpewniej jedynie u osób o obniżonym stężeniu glutationu (2018).

Czy NAC jest bezpieczny?

Wydaje się, że tak. Przy podawaniu doustnym nawet wysokich dawek nie notuje się by powodował znaczące działania niepożądane, choć np. przyjmowany z lekami z grupy NLPZ może zwiększać ryzyko nadżerek, wrzodów i krwawień. Bądź co bądź ma skłonność do podrażniania śluzówki. Za dawkę śmiertelną szacuje się na 5-15g/kg m.c., a więc jest ona mało realna do przyjęcia.

Warto natomiast mieć się na baczności nosząc w sobie drugie życie! Wykazano embriotoksyczne działanie NAC, przez co jego włączenie u kobiet w ciąży zaleca się jedynie w momencie gdy jest to naprawdę konieczne. U płodu wystąpić może zaburzenie prawidłowego rozwoju kośćca i spowolnienie procesów kostnienia.

Niepożądane skutki stosowania N-acetylocysteiny odnotowywano jednakże przy podaniu we wlewie (szczególnie podczas leczenia zatrucia acetyminofenem-paracetamolem). Najczęściej występowały one 20-60minut po podaniu i obejmowały rumień, wymiotami, ale także hemolizę, skurcz oskrzeli i tachykardię. Jednocześnie podkreśla się, iż wysokie dawki podawane doustnie lub doodbytniczo (>100g) mogą prowadzić do włóknienia wątroby, a samo stosowanie NAC może prowadzić do rozpadu mięśni gładkich.

Naukowcy podkreślają jednak, że wszystkie działania niepożądane NAC wiążą się głównie z podaniem dożylnym wysokich dawek, a przy tym są łatwe do zaobserwowania przez co nie stanowią zagrożenia dla życia. Za bezwzględne przeciwwskazanie uznaje się nadwrażliwość na NAC i ostry stan astmatyczny, jednak chorzy z żylakami przełyku, wrzodami i nadreaktywnością oskrzeli, a także kobiety w okresie laktacji powinni zachować szczególną ostrożność i nie stosować środka „na własną rękę”.

Meta-analiza z przeglądem autorstwa Rhodes i Braakhuis z 2017 nie daje jednoznacznych rezultatów co do częstości występowania skutków ubocznych, jednak wydaje się, że narasta ona wraz ze wzrostem dawki (w analizowanych badaniach stosowano dawki od 1,2 – 20g/d) – tak więc nie warto przesadzać;-)

Podsumowanie

NAC to związek stosunkowo dobrze poznany i bezpieczny o szerokim spektrum działania, mogącym znaleźć zastosowanie w wielu sytuacjach klinicznych. Istnieją doniesienia o zmniejszeniu kolonizacji bakterii patogennych w drzewie oskrzelowym u osób stosujących suplementację tym związkiem, a co za tym idzie możemy hipotetycznie stwierdzić, że jest szansa na zmniejszenie częstości występowania infekcji. Znaczny wpływ protekcyjny, możliwa poprawa formy sportowej, wysoki profil bezpieczeństwa… czego chcieć więcej? Upewnij się jedynie, że nadżerki i wrzody nie trapią Twoich trzewi i, może dmuchając na zimne, stosuj suplementację w pewnej odległości od treningu – nadmiar antyoksydantów nie jest sprzymierzeńcem okołotreningowo!